ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት-16

ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 16ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ

እጅትመዕ ዴሽ ሱዳን ለዐለው ወእድሪስ
እተ ዋጃቡ ዲብ ቀበት 12 ምዕል እት ከሰለ ጠበሽ ቤለዮም። እድሪስ ሚ ክም ለአመጽእ እሎም እግል ልርአው ንሁፋም ለጸንሐው ዴሽ ሱዳን ለዐለው ለትሐይስ እሎም እንዴ ትጋመው፡ እግል ከሺነት እንዴ ተሐሰበት ለትሸቄት ወላብሰት ለይዐለት፡ ቤት ሐዳስ ቤት ሽሂድ መሐመድ እድሪስ ሓጅ ዲበ እጅትመዕ ወደው። መትጸብረት፡ “መርሐበ፡ ሚ አምጸአከ እግልነ፧” ቤለዉ እግል እድሪስ። “350 ጅኔ ወሐቴ ሚኒኮሎ፡” “ብዕድ ወለሐበትመ!” “ከላስ እለን ሌጠ፡” “ኣቤ፡ ህተን ሌጠ።” ለዶል ለሀ እት ኩለ ደውለት መናዱቅ ክም ምራድከ ልትረከብ ሰበት ይዐለ፡ እተ ዶሎም ምነ ሰላዲ እግል እብራሂም ዳውድ ሐምስ ጀኒ እግል ሴፋሁ ሀበዉ ምነ። “እንተ ጋሽ ሰበት ተአምሩ፡ ምስል ሰብ ወልቃይት ህዬ አምር ሰኒ ሰበት ብከ፡ ሼኽ እንዴ ትመሰልከ፡ እብ ፈረስ ልግበእ ወገመል እት ትትሐረክ፡ አስለሐት ሕዜ፡ ሐቆ ረከብከ ህዬ ዐውሉ ተአስእለነ፡” እንዴ ቤለው ለአከዉ። ለተርፈየ 345 ጅኔ እብ ሐትሐቴ

እንዴ ሐስበወን፡ ጣህር ሳልም ትሰለመየን። ምን ሕኩመት ሱዳን ሰበት ኢትሳርሐ ላኪን፡ እተ ዶሎም እት ጀዕፈር መሐመድ ሓለፈየን። እለ ሰላዲ እለ “እግለ ደብር ለዐቢ፡ እግል ሓምድ መሻሪፍ ልግበአ እሉ” ሰበት ትባሀልነ ለቤለ ገሲር፡ ሀደፍነ እንዴ ነስአናሀ አስክ ሜዳን (16ይ ክፋል) ሰውረት ኤረትርየ እትለ ናይ ሰልፍ መትኣምባት ግድለ ስለሕ ዲብ 60ታት ፍንጌ ምናድሊን ሰውረት ወጄሽ አባይ ገብእ ለዐለ መዓርክ ምነ ምናድል ሀይሌስላሴ ወልዱ ለከትበዩ ክታብ ዐዋቴ ለትነሰኣቱ። ከእግል ዮም 16ይ ክፈል እግል ንእቴ ቱ ለዐለ። እድሪስ ላኪን፡ ለሰላዲ እት ሓምድ እግል ትትነደእ ድኢኮን፡ ህቶም ለዶል ለሀ እግል ሊጊስዉ ኢሐዘ። “ጽንሖ፡ አዜ ኢኮን ለትገይሶ” ህዬ ቤለዮም። “እሊ ላተ ውፋቅከ አፍረሶት ቱ። ሓምድ እግል ንትሌ እንዴ መሐልነ ወገለድ ባይኣም እት ሕነ፡ እብ ሚ ሰበብ ቱ ለእንጸኔሕ፧” “ሐቴ ዶል ጽንሖ እብለኩም ህሌኮ።” ሰእየት ዋድያም እቱ ሰበት ዐለው፡ ለህግየ እድሪስ መንፈዐት ዐባይ እግል ኢትሀሌ ዲበ፡ “ለንታከዩ ሸይ ሀለ ማሚ፧” እት ልብሎ ትሰአለዉ። “ጽንሖ እብል ህሌኮ። ይእንጸኔሕ ሐቆ ትበው ህዬ፡ አነ ፍገሮ ይእብል ወኢትፍገሮ ይእብል፡ መስኡልየት ይእረፌዕ። እንቱም ምንዬ ለትደቀቦ ሰብ ሰበት እንቱም፡ ምራድኩም ውደው” ቤለዮም እብ ዋዴሕ። እብሊ ህዬ ለእጅትመዕ እምበል ፍሬ ተ’መ። እድሪስ እንዴ ጨቅጥ፡ “ጽንሖ ሜዳን ኢትፍገሮ!” ልብል ለዐለ፡ ለበዲር ሓምድ ድድ አቶብየ ነሓርብ ልብል እት ሀለ፡ እድሪስ እግል መትኣታይ ወዐሚም አቶብየ ለልትቃወም ዲብ እንቱ፡ ግድለ ስለሕ እብ ሸፋግ እግል ልትአንበት ምራድ ይዐለ እግሉ። እብሊ ሰበብ እሊ፡ እብ ፍክር አስክመ ኢትጀመዐው ወሓለት አስክመ ኢጀብረቶም፡ ሕድ ለልሐዙ ኖዕ ናይ አንፋር ይዐለው። መደት ሐቴ ሓምድ እት አስመረ፡ ንዋይ እንዴ አዝበ አስክ ዐዱ ለአቀብል እት ሀለ፡ ዲብ አቁርደት እብ ሜርሒት እድሪስ መሐመድ ኣድም ገብእ ለዐለ እጅትመዕ ሳደፈዩ ወእቱ ሐድረ። ክምሰለ ልትበሀል፡ እድሪስ እት ሰነት 1957 ምን ሺመት በርለማን ኤረትርየ ክም ትከራቱ እግለ እት ቤቱ ለገብአ እጅትመዕ ለነዘመ። ሀደፍለ እጅትመዕ ህዬ፡ እብ ክሱስ ቅድየት ወጠን ሚ እግል ልግበእ ክምሰል ቀድር እግል መትጋማይ ቱ ለዐለ። እተ ገብአ ንቃሽ ህዬ፡ ንዳል እምበል ስለሕ አው እብ ገበይ ሰላም እግል ኒዴ ወሕርየትነ ንሕዜ ለልብል ሀገጊት ሰበት ትሰመዐ፡ ሓምድ እንዴ ሐርቀ መቃወመቱ አስመዐ። እድሪስ ሕርየት ትብል ህሌከ፡ ሕርየት ህዬ እብለ ለቴልካሀ ሚ ተ ለትትረከብ። ሕርየት እብ ሒለትካ ተ ለትመጽእ! ሕርየት እብ ቅልጭም ወደግሽ ተ ለትትአከድ!” ቤለዩ። እድሪስ ክም እሊ በሊስ ምነ ጅምዓም ለዐለው አንፋር ኢትጸበረዩ። ምን ክምሰል ቱ ዶል ኣመረ ህዬ፡ “የእ! እንተ ህዬ ዲመ በዐል ደም! እለ ህግየ እለ ምን ኢትደግመ ለሐይሰከ!”

ቤለ ከትቀጸበ ዲቡ። እብሊ ህዬ ሓምድመ እንዴ ሐርቀ፡ “ከግድም ሕርየት ላተ፡ እብ ደም ድኢኮን፡ እምበል ደም ትረከበት ምን ገብእ እግል ትርአያ ቱ!” እንዴ ቤለ፡ እግለ ትምባክ ለአተንን እተ ለዐለ ከዶስ ለክፈ እቱ ወእጅትመዕ እንዴ ካየደ ህዬ ፈግረ። እብሊ ቱ ክልኢቶም ምን በዲሮም ድድ ዐለው” ልብል ግንድፍል። ኬትባይ አለምሰገድ ተስፋይመ፡ “ኤረትርየ፡ ምን ፈደሬሽን አስክ ዐሚም ወሰውረት” እተ ልብል ክታቡ፡ ክልኢቶም ክምሰል ተሓረቀው ኢሸርሐዮም ድኢኮን፡ ሓምድ ዐዋቴ እግል እድሪስ መሐመድ ኣድም ክልኤ ኢነት፡ 1956-1957 ክም ረክበዩ፡ ወንዳል ነአንብት ክም ቤለዩ ክም ትቃወመዩ፡ እብሊ ተ’ሌ ሃድጉ ሀለ፦ እት ሰነት 1956 ርኢስ በርለማን ኤረትርየ እት ህሌኮ፡ ዐዋቴ መጽኤኒ። “ደውለት እኪት ህሌት፡ ገሌ ንባስር …” ቤሌኒ። አነ ህዬ ኢትሽፈግ እቤሉ። በርለማን ክም ሐደግኮ፡ እብ ሐዲስ እት አቁርደት መጽኤኒ። ከደን እግል ልፍገር ለሐዜ ክም ሀለ አሰአሌኒ። “ሑዳም ሌጠ እንዴ ነስአከ ከደን ኢትፍገር፡ እግል ልቅተሉካ ቱ…” እቤሉ። አነ ክም ፈገርኮ፡ ግራዬ ምስል ሼኽ መሐመድ ሼክ ዐወድ ወሼኽ ስሌማን መሐመድ አልአሚንመ ልቀእ ወዴ ክም ዐለ ሰምዐኮ።

… እት ካርጅ ዲብ ህሌነ ህዬ ከደን ክም ፈግረ ሰምዐነ። “ስለሕ እንዴ ኢጸብጥ እግል ሚ፧” እንቤ። ምናተ አቶብየ እግል ትጽበጡ ሰበት ሐዜት ቱ። ሓምድ እድሪስ ዐዋቴ ልግበእ ወእድሪስ መሐመድ ኣድም፡ መስአለት ሕርየት ለአምጸአተ ቀድየት ተ ለዲበ አክተለፈው። እሊ ህዬ ዓዲ (ልሙድ) ቱ፡ ዶል-ዶል እግል ትትበአስ ወትትሓረቅ ወእግል ትትዓሬመ ትቀድር። ምናተ፡ ንዳል ሐቆ ተአንበተ፡ ክልኢቶም እት ዎሮ እትጀህ ስያሰት እት ህለው፡ ወሐር ህዬ፡ ሐቆ መዐረከት አዳል አባይ እግል ከረ ሓምድ እብ ሕፍን እንዴ ጸብጠዮም እት ልትካረፎም፡ እድሪስ ምነ አኬት ሳዐት፡ እግለ እት በገስ ለዐለው አምር ስለሕ ለዐለ እግሎም ዐሳክር ጽንሖ እግል ሊበሎም ዋጅብ ይዐለት። ለቅድየት እንዴ አትቃለልከ እግል ተአምጸአ ምን ተሐዜ፡ እድሪስ ክእነ ልብል እት ሀለ የምክን ለልታከዩ ሸይ ለዐሌ እሉ ገብእ። ምናተ ክምሰለ ሼኽ እብራሂም ሱልጣን “ንጉስ ፈይሰል ናይ ስዑድየ እግል እድሪስ መሐመድ ኣድም ሰላዲ እንዴ ሀበ፡ “ሕዝብ ከውን” ቤለዩ። እድሪስ መሐመድ ኣድም ሰላዲሁ እንዴ አከበ፡ ጀ.ተ.ኤ. አሰሰ፡” እት ልብል ለአክድ፡ እተ መደት ለሀ ለሰላዲ፡ እት እዴሁ በጽሐት ሚ ኢፋለ እክድት ሴመ አለቡ። ዴሽ ሱዳን ለዐለው ምን እድሪስ ለልታከዉ ብዙሕ ዐለ። ጽዋር ወሴፈ እብ ተማሙ። ክምለ ሐስበዉ ላኪን ኢገብአ እሎም። ምኑ ሰእየት ክም ጸብረው፡ ግራሁ ህቱ እንዴ ይሀለ በይኖም እንዴ ትጋመው፡ ሓምድ እግል ልትለው ቀረረው። እሎም ለሰልፍ ምን ዴሽ ሱዳን ለትጠለቀው ዑመር እዛዝ፡ ዑመር ዳምር፡ አቡጥያረ፡ አቡርጄለ ለልትረከቦ እቶም

ብዝሓም ቶም። እተ እጅትመዕ፡ አነ እግል እፍገር ቱ፡ ይእጸኔሕ ለልብል ሀገጊት ክም በዝሐ፡ “አነ፡ አነ ኢኒበል። አዜ እብ ቀስብ ትሳረሕ ከትበገስ ለልትበሀልመ አለቡ። ናይ ሰለስ ሰነት ግዋሉ ለአክለሰ፡ እትፋቅ እግል ለአጀድድ አለቡ ልትበገስ ሌጠ” ትበሃሀለው። እንዴ አትለውመ ለበዝሐው ሰብ ፈረዕ ሰበት ዐለው፡ እብ ክሱስ መንበረት ሙስተቅበል አንሶም ወአጀኒቶም ትጋመው። ሚ እግል ሊደው ክም ቀድሮ ክም ትጋመው ህዬ፡ እት ሐቴ ንቅጠት ዋፈቀው፡ ልብል መሐመድ ኣድም ገሲር፦ … ገሌሆም ዲርሆ ከማን ምድር እት ተሐናፍል ሰወሲተ ተዓቤ፡ አንስነ ህዬ፡ ከላስ መሽረፈት፡ ጀንቢል ወስጋደት እት ልፍዕለ፡ እንጌረ ሱግ እንዴ ሰንከተየ አጀኒተን ለዓብየ። እንዴ ሓደግናሀን ኒጊስ” ልብሎ እት ህለው፡ ገሌሆም ህዬ፡ “ሕድጎ ሚ አምጸአቱ፧ ምነ እንዴ መጽአነ መንዱቅ ለእንጸውር እተ ዕለት አንስነ እንዴ ኢልትሓደገ ሑዱጋት ሰበት ገብአየ፡ ምን አዜ እግል ነአደናግጸን ኢወጅብ። ምኒነ እብ አርወሐቱ እግል ለአቅብል እንዴ ቤለ ለልትአከድ ነፈር ሰበት ኢሀለ፡ እብ አምዕሉ እስትሽሃድ ለአስኡለን ድኢኮን፡ ምን አዜ ሐደግናክን እግል ኒበለን ዋጅብ ኢኮን። ትም እንዴ እንቤ መትበጋስ ለሐይስ” ክም ቤለው፡ ኩሎም እንዴ አተፈቀው እግል ልናድሎ ትዳለው።