ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት-3

ለናይ ሰልፍ መዓርክ 60ታት - 3ይ ክፈል
መሐመድ እድሪስ

ውረት ኤረትርየ እትለ ናይ ሰልፍ መትኣንባት ግድለ ስለሕ ዲብ 60ታት ፍንጌ ምናድሊን ሰውረት ወጄሽ አባይ ገብእ ለዐለ መዓርክ ምነ ምናድል ሀይለስላሴ ወልዱ ለከትበዩ ክታብ ዐዋቴ ለትነሰኣቱ። ከእግል ዮም 3ይ ክፋል፦ ለዘብጥ ክም በርደ ዎሮ ዑመር ለልትበሀል ምስልነ ለዐለ፡ ለእት ክል አካን እንዴ ትፈንጠረው ለክፎ ለዐለው ጸርነ ጀላብ እግል ልትጀምዖ ፊስከት ወደ። ዐሊ ሲኪንጂ ለፊስከት ናይ ዐስከሩ እንዴ አምሰለ ምነ ሕቡዕ እተ ዐለ አካን ብርግሽ ቤለ። እግል ዑመር ሰበት ረአ ላኪን እብ ሐዲስ እግል ልትሐበዕ ወጠነ። ለዶል ዘብጥ አምረርነ እቱ። ዐሊ ሑመድ ለልትበሀል መለሀይነ አስኩ ሀርበ። እግል ዐሊ ሲኪንጂ መጸአከ ሀለ እንዴ እንቤ ክም ሐዘርናሁ፡ እንዴ ለክፈ ዲቡ ክልኤ እዴሁ አድመዐ እቱ።

ሲኪንጂ እደዩ ዲብ ለሀንጠዋጥል ለመንዱቁ እንዴ ኢለአወድቀ ናይ ሬሕ አፍግር ዲብ አካን ምሕበዕ እግል ሊጊስ ወጠነ ላኪን ኢፈግረ። ዐሊ እንዴ ዐረ እቡ እብ ሳጡር (ገዘሞ) ለስጋድ ለደደ ዲቡ። ዎሮ ብዕድ ሀዬ እብ ሰኪን ከብዱ በትበተ። ሐምስ ዐስከሪ እንግሊዝ ቀተልነ ወሐቴ ትርሺ እንዴ ሰለብነ ሄራርነ አተላሌነ። ጀማዐት ሓምድ እግለ ሀርበት ፈሲለት ኪሲንጂ እግል ልህጀሞ አሰ-አሰሮም ሰቦየ ክም ቤለው ሓምድ ኢረደየ። ሲኪንጂ ምስል ዎሮ ሻውሽ ወዲቆም ክም አከደ እግለ ብዕዳም ጋሮም ኢወደ። የሀው አፎ ሒለትነ

ይእንመዝን እግል ሊበል ሀዬ “ሒለት ውላድ ተብዕን ለሀይከ ምንለዐል ለሀይተ” እንዴ ቤለ በልሰዮም። በዲሩመ እብ በሰር ምን ትጻገመ ተዐለተ ድኢኮን እብ ሒለቶም ወብዝሔሆም መብእስ የዐለው።

ዐሊ ሲኪንጂ ሕጃቡ ኢነፍዐዩ። ሓምድ ተዐወተ ዲቡ፡ ክምለ ምን እዴ እንዴ ወድቀ ለልትፈራሸክ ፍጃን ሴኒ ትፈራሸከ። እብ ግዝፉ ወለብጥረቱ ዲብ ልትዐጀቦ እንዴ ተአከበው ልርእዉ ዲብ ሀለው፡ “ኖሱመ ሀም ወረክበ ክም እሲት ዐምሳት ድርጹ ሚዶል ወአግዘፈ” ቤለ ሓምድ። እት ደንጎበ ሀዬ ዲብ ረአስለ ግናዘቱ “እንግሊዝ እፈረሀኩም ዐልኮ። ምን እለ ወሐር ላኪን ምንኩም ወምን ዐሳክርኩም እግል ህረብ ኢኮን አወዐ እኩም! ደለ መጽኤኒ ዲብ እቀትል ዲብ ዐጄ ወዲብ ምድርዬ እግል ኢሙትቱ” ለልብል ክቱብ ሐድገ። እብ ሰበትለ ሓለት ሐሰን ከራር ዐዋቴ ክእነ ደግም፦ ሓምድ እግል ማይት ሀውየቱ እግል ልፈርግ ምን ኢገብእ በታተን ግናዘት ኢተምትም። ማል እንዴ ሐዘ ጂብ ማይት ኢፈትሽ ወትነፌዕተ እንዴ ቤለ ሓጀት ኢረፌዕ። አትሐዘ ምንገብእ ሕነ ለመልሂቱ ቱ ክምሰልሀ ለእንወዴ። አማን ንትሃጌ መሐሰት? ‘ኢፋልከ አማን ተሃጌ’ ሓምድ አዳም እንዴ ቀትለ ጂብ ማይት ኢፈትሽ። ሕናቱ ለእንፈትሽ ወስለሕ ለእንረፌዕ። ‘አወለን ሕነ ጋር ሰላዲ ወዐለ እነ አክል ደብር ጀበል-ሓምድ ምን ማል ወከመርነ። አዳምነ ልትቃተል ወንዋይነ ልትዘመት ሰበት ሀለ፡ እግል ንዳፌዕ ፈገርነ ድኢኮን ሀደፍ ብዕድ አለብነ’ ልብለነ ዐለ። ዐሊ ሲኪንጂ ነሐሩ ክም ትዘበጠ ደሙ እግል ለአብጥር እግለ ጅርሑ መንዲል እብ ዕጫይ እንዴ ወደ ዲቡ ጸንሔነ። ደም ነዜሕ ዐለ፡ ላኪን አርወሐቱ ፋግረት የዐለት። ወአናቱ ለፈተሽክዉ። ዲብ ጂቡ ሽልን ዐለት፡ እንዴ ትዘበጠት ጭፉልቅት ዲብ እንተ ጸንሐተነ።

ምስልዬ ወድ አልገዴን ዐሊ ሁመድ ለልትበሀል ዐለ። ዲብለ ሰልፍ እምበል ክልኢትነ ብዕድ አዳም የዐለ፡ ሐር መጽአውነ። ሐቆሀ ፈርድ ወመንዱቅ ናይ ዐሊ ሲኪንጂ ነስአናሀን። ሐቴ እብረት ለናቅሰት ምኑ ትሪሺ ጻብጥ ለዐለ ትጀረሐ ገብእ ደም ምንክልት ጸ ን ሐ ተ ነ ። ሐቴ አቡ ኸ ም ሰ( ም ን ሽ ር) ፡ ሐቴ አቡ ስተ(አልቢኒ)፡ ረሳስ ለምልኣም ክልኦት ሰንዱቅ፡ ከዝናታት ረከብነ። በቀል ዎሮመ ማይት ጸንሔነ። ለሞተው ሐምስ ቶም። ለሰለስ ቀዳምያም ሓምድ ቀትለዮም፡ ወእግለ ክልኦት መሐመድ ዐሊ። ለተርፈው ሀርበው፡ ሕነ ሀዬ ለእሉ ሰለብነ ሰንዱቅ ሽከር እብ ቀጠፉ ወብዕድ ሓጃት እንዴ ከማከምነ ግስነ። ሰበብ እግል ኢልምጽኦም ለፈርሀው ኔብረትለ ባካት፡ እግል ገናይዝ ከረ ዐሊ ሲኪንጂ ዋኒን ከደን እግል ኢልተልሄ ዲቡ ለዐቁቡ ወዐለው። ማሲ ምድር ዲብ ዐራታት እንዴ ወደዉ ረፍዐዉ ከግፋቴ አብጸሐዉ። ምኑመ አስክ ሀይኮተ ትረፈዐ። ግፋቴ ባክ ቤት ሑሴንተ።

ዲብ ግፋቴ ሕኩመት ንቅጠት ሰበት ዐለት እለ ዲቡ እንግሊዝ እንዴ ጸንሐ እግለ ሬፍዐቱ ለገናይዝ ምን አየ ክም መጽአ ትሰአለዮም። ህቶምመ “ምን ደብር” ቤለዉ። እግል ለትሃጌ ቤለየ ድኢኮን ለጀሬት በዲር ስምዕት ጸንሐት። ለዶል “ዐሊ ኪሲንጂ አስክ ደብሎች አሰሮም ለተገይስ ሚ ዐለት እሉ፡ ኖሱ እንዴ በደ ረሳስነ ወመምተልካትነ ግምሽ ከሰርነ” እንዴ ቤለ ዲብ ለሐርቅ “ምሽ ወድ ዐዋቴ ከልጣን፡ ዐሊ ኪሲንጂ ቱ ከልጣን” ቤለ። ኬትባይ አለምሰገድ ተስፋይ “ኢንትፈናቴ” ዲብለ ልብል ክታቡ ዲብ ገጽ 292 እንዴ አፍየሐ ምንመ ኢሸርሐዩ፡ ዲብ 27 ጁላይ 1948 ሓምድ እድሪስ ዐዋቴ ወጅማዐቱ ምን ሀይኮተ 15 ኪሎሜተር ጀሀት ቅብለት ዲብለ ሀሌት አካን ሐቴ መጅሙዐት ፖሊስ ሀጅመው። ዲብ እሊ፡ ናይለ መጅሙዐት ማርሓይ ቺፍ ኢንስፐክተር መሐመድ ዐሊ ሲኪንግ(ሲኪንጂ)ምስል ሰለስ ዓድዪን (ርትበት ለአለቦም) አንፋሩ እንዴ ቀትለው ሐምስ ክም ጀርሐው፡ ሰለስ መንዱቅ ወ600 ረሳሰት ክም ሰልበው፡ እብሊ ሀዬ እዳርዪን እንግሊዝ እግል ሓምድ እብ አርወሐቱ ልግበእ ወግናዘቱ ለጸብጠ ነፈር ለረክበ ጃእዘት ዲብ 1000 ሽልን ክም ወቀለወ ለሓኬ። እሊ ታሪክ እሊ ምስለ ዲቡ ለወዐለው ለልሽሁደ ዲብ ዕልብ ወአካን ምንመ ልትፈናተው፡ እግለ ገብአት ለለአክድቱ። ሓምድ ወጅማዐቱ ለእሉ ሳለበው አስለሕ ወሴፈ እንዴ ነስአው ሸንከት ደብር ጠሊም ጌሰው። ለዐድ እንዴ ኢልትረየሕ እሎም ትከበተዮም። ለሰበብ ሀዬ፡ ሕኩመት አሰሬሆም እንዴ መጽአት እግል ተኣክዞም ሰበት ትቀድርቱ። “ዮም ሚ ወዴከ?” እንዴ ቤለው ትሰአለዉ እግል ሓምድ። ህቱ ሀዬ፡ “ዎሮ እናስ መይት ተሌነ ዐለ ዮም ላኪን ታርፍ ምንእነ ሀለ” እት ልብል በልሰ። “እኩይ ወዴከ፡ ሕኩመት አዜ ሸፈቲት ተአበልዑ ወተአሰቱ ሀሌኩም እንዴ ትቤ እግል ተኣስረነ ወትቃትለናቱ” ቤለዉ። ሓምድ ለመቃወመቶም ሕስረ ኢወደ። ዲብ አምር ክሉስ ሚመ እግል ሊበል። እብለ ገብአት ለልትደገም ተእሪክ ናይለ ድዋር ምን ፈቅደ፡ ዲብ ደብር ደብሎች ዲብ ለአተቃብል “እኩይ ወዴከ ኢቲበሉኒ እሊ ባካት በዲሩ ደም ላምድቱ። አናመ ደም እንዴ ክዔኮ ውሱክ ዲቡ ሀሌኮ፡ ዲብኩም ለለአጀርም ሀዬ እት ረአሱ ሀሌኮ፡ አብሽርኩም ኢትፍርሁ” ቤለዮም።

በዲር ዲብ ዘበን እስትዕማር መስር፡ መስርዪን እግል አልገዴን ወረው። አልገዴን ሀዬ ዲብ ዕልገ ገብአው። እግለ ዌረቶም እንዴ ፈለው ተዐወተው። ዲብ ብዕደት ኢነት ሀዬ ወዲምራጭ ምን ኢትዮጵየ ሕዱድ እንዴ ተዐደ እግል ብዝሓም ለተሓነቀዉ ውላድ አልገዴን ቃተለ። ሐር ላኪን አልገዴን እንዴ ሀጅመው ተዐወተው። እብ ፍንቱይ ዲብ እሊ ክልኦት ሐርብ ምን ክልኢቱ ለጀሃት አድማይ ብዙሕ ትከዐ ወአዳም ብዙሕ ፈነ። ደብሎች እብሊ

እምርተ። ሓምድ እግል እሊ ታሪኽ ዱቅሪ ምስል ሲኪንጂ እንዴ አትጻበጣቱ ሀዬ፦ ደብሎች እንትል አብዕቦታቼ፡ በዲር ደም ትደረር ዐለት። ዮም ሀዬ ደም ጠብሐናሀ እግልኩም። አብሽርኩም! ለቤለዮም። ሓምድ ምነ ባካት እተ ዶሉ ትነወከ። ጀማዐቱ እንዴ መርሐ አስክ ብልቱብያይ፡ ተሐት ጋሽ ጎለል እንዴ ጌሰ ዲብ ጋሽ -ስዒድ ተዐደ። ሐቆ እለ አክባሩ ብዙሕ ምንመ ኢትሰመዐ፡ ክምእነ ተሌ አሽዓር ትበሀለ እሉ ወተሐለ፦ ሓምድ ኢኮን ዘማት ደካኪንሓምድ ሰላብ ዐሳክር ኢኮን ዘማት ጣጎታት- ሓምድ ዘማት ዛብጦታት አቡ ዐሸራሁ ክም አዳም - ፈጡሩ ምን አዳም ሓምድ ወሕሴን ምስል ቶምዛልም ትዘልም ውዲቶም ኢሊዴኒ መማጥእቶም፡ እንዴ ወዱ ቀዳሚትልትከቶሎም ዲብ ሓሪት ሓምድ እግል ዐስከር እንግሊዝ - አትባደዮም እት ሀውሽ አምዕል ሓዊት አፋዲ- ሐምቅ ኢኮን ወሳኪ፡ ረግረገዩ ለሻጊ።