ዐሊ ኢብርሂም ወጀብሀት ነቅፈ - 1ይ ክፈል

ዐሊ ኢብርሂም ወጀብሀት ነቅፈ (1ይ ክፈል)

ዐብደልቃድር አሕመድ

ዲብ ፈር-ወንተር ናይለ ታሪካይት አምዕቱ፡ 15 ማርስ 1988 ሐቆ ሰር አምዕል፡ ጳውሎስ ክብረኣብ ለብእቶም አንፋር እትሳል (ምልክት) ክፈል ጄሽ 61 ምስል አንፋር እትሳል 81 ዲብ ጅግረ ኩረት እግር እንዴ ዐለው ዲብ ለአቀብሎ፡ ጳውሎስ ሰኒ ለለአምረ ክርን ሰበት ነቅመቱ ገጹ ፋርሕ ዲብ እንቱ ስጋዱ አሽነነ፣ ዕንታቱ ዲብለ ባርህ ጸሊም ለሕብሩ፡ ረያም፡ ዔጻቱ ክርክብ ለትቤ ግዉይ ላኪን ህዬ ርሒም ወዕሹር መስኡሉ አቅመተ። “አሃ ከፎ ወዐልኩም? ቀለብኩም

ማሚ?” ትሰአለ ዐሊ አብርሂም ተበሰም ዲብ ልብል። “ኢቀለብነ ባረጂ ፈገርነ።” “ያእ እግል ትቅለቦ ዐለ እኩም፡ እግልሚ ይአሰአልኩኒ ምስልኩም ወትከሬኮ ዐልኮ።” ጳውሎስ ትፈከረ። “እግል ክሉ ምዶል ቱ ለለዐሬ እቡ? ዲብ እጅትመዕ ቅያደት ክፈል ጄሽ እንዴ ወዐለ፡ አዜመ…” ዲብ ልብል ዲበ ምስሉ ለወዐለው ጅማዐቱ ተሓበረ። ዲብለ ወክድ ለሀይ፡ እምበለ ከስሶም ውቁላም ቅያደት፡ ወቅቱ ሰበት ኢተመ እግል ብዕዳም ሙናድሊን ለኢትሸረሐ እሎም ኦሮ ምስጢር ዐቢ ዐለ። ዲበ አዬማት ለሀይ አባይ ለቀሽሽ ልትሰርገል ለዐለ ወራታት ጅንስጅንሱ ኬወ፡ ርያደት፡ እበ በዝሐው ሙናድሊን ምን አተረዶት ደድፈዕ ወኬን እብ ርያደት ወዓዳት ዲብ ትትፋገዕ ሸበህ ለዘት ዕርፍ ወራሐት አዳወሮት ለለሐልፍ

ብዕድ ወግም ኢተሀየበዩ፣ ላኪን ፈጅራተ…፡ እበ ቀደም ሑድ አሽሁር፡ በህለት ዲብ ዲሰምበር 1987 ዲብ ጀብሀት ነቅፈ ለገብአ ህጁም ጀብሀት ሸዕብየት፡ ጄሽ ደርግ ምነ ሐድ ዐስር ሰነት እብ ደቅብ እንዴ በነ ሻፍፍ እቱ ለዐለ ድፍዓት እንዴ ትነሐ ሻክት ሰበት ዐለ፡ እስትራተጂያይ ድፍዓት አባይ ለዐለ እቱ ከረ ኮሚንታንግ ወኢተሐልበብ ዲብ ሰዋትር ሙናድሊን ብዱል ዐለ። ለከብደ ምስጢርመ ምንገብእ ዕምሩ ሕዱድ ቱ። ወቅቱ ክምሰል ተመ ዲብ ክሉ ለለአምሩ ሐቂቀት ቱ ለልትበደል፡ ጽበጥ ናይለ እተ መደት ለሀ ሕቡዕ ለዐለ ምስጢር፡ ዐሊ ኢብሪሂም ወቅቱ ክምሰል ተመ እት ሐንቴሁ እግለ ገደድል ናደው እት ዐሾርም መናድሊን እት ህጁም እብ፡ ዐብደልቃድር አሕመድ ዐሊ ኢብርሂም ወጀብሀት ነቅፈ ዐለው መስኡሊን እብ ክእነ ላቱ ከሊማት ክምሰል ሸርሐዩ እሎም፡ አለምሰገድ ተስፋይ ዲብለ “ክልኤ ሳምን እት ሰዋትር’’ ካትቡ ህለ። ‘’17 ማርስ ዲብ እለ ጀብሀት እለ እብ ጀሀትነ ህጁም እግል ነአምብት ቱ። ሀደፉ ህዬ ዲብ እለ ጀብሀት ለህሌት ቅወት አባይ እብ ከማለ እንዴ ደውሸሽከ፡ ለህለ አስለሐት ዲብ ሐንቴ መራቀበት እንዴ ኣቴከ መዲነት አፍዐበት ሐረሮት ቱ። ለህጁም ሳዐት 5፡ 30 ጽብሕ ምድር እብ ክሉ እትጀሃትለ ጀብሀት እግል ለአንብት ቱ። ክምሰለ ክጡጥ ለህለ ሰርገለ ምገብእ፡ ለሐርብ ዮም 18 ማርስ ጽብሕ ምድር እግል ልትመም ቱ። የምክን እብ ገሌ አስባብ ዲብ እለ ለትበሀለት አምዕል ኢትከለሰ ምንገብእ፡ እብ 24 ሰዓት እግል ልትራየም ቀድር። ዮም 19 እስቡሕ እብሊ በርናምጅ ክጡጡ ለህለ ኢትከለሰ ምንገብእ

ላኪን፡ እግልነ ምሽክለት ሰበት ገብእ ለህጁም እንዴ አትካረምነ ብዕድ እግል ንሕሰብ ቱ…።’’

ለእብ ገበይ ቅያደት ወውቁላም ሜርሐት ጀብሀት ሸዕብየት ለትነሸረት ሐብሬ እበ ከስሶም ጀሃት እት ክል ሙናድል ክምሰል በጽሐት እተ ዶሉ በገስ ገብአ። ሜጀር ጳውሎስ ክብረኣብ ለዐለት ሓለት ዲብ ፈቅድ፡ ‘’ትበገስ ልትበሀል እት ህለ መምተለካትነ ወስለሕነ ዱሉይ ቱ ለዐለ። ምን ነቅፈ እንዴ ትበገስነ ዮም 16 ማርስ ማሲ ምድር ደብር ኢተሓልበብ ፈግርነ። ክሉ ውሕዳት መምን አካናቱ እንዴ ትበገሰ እትለ ተሀየበዩ ምህማት ዱሉይ ትመየ። ለሄራር ስዱድ ይዐለ። ክሉ እንዴ አስተረሓቱ አስክ ሃዳፉ ለአሴርር ለዐለ’’ ዲብ ልብለኒ እት ምግብ፡ “ዐሊ ኢብሪሂም ህዬ?’’ እቤሉ። “ዐሊ ላተ ምን በዲሩ ራውግ ወሃድእቱ ኢኮን’’ ቤለ ከ ሓለት ናይለ ምን ስጋዱ ክሹክ (ፉጠት) ለኢፈንቴ፡ ረአሱ ግልህ ለቤለ፡ ረዪም፡ ጸሊም፡ በዐል በስመት ቃእዱ ገብእ ትካየለ እሉ ትም ቤለ። ምነ ወሐጠየ ድግም አስክ ለአቀብል ህዬ፡ እብ ሕሳብዬ ዲብ ክታብ አለምሰገድ

አቀበልኮ፡ ገሌ ምን ድግም ዐሊ ወአለምሰገድ ፈቀድኮ… ‘’ሰላም ክምሰል ትበሀልነ፡ ዐሊ ‘ሚ አምጸኤከ?’’ ቤሌኒ ተበሰም ዲብ ልብል፣ ‘’ዲብኩምቱ ውዙዕ ለህሌኮ እትሊ ህጁም’’ በለስኮ እግሉ። ‘’ ሚ ምስልነ…. ትም እንዴ ትቤቱ አስሉ?’’ ኢትረይሐ ‘’ ምስልኩም እግል አስምን…. ዲብለ መጀለትነ ገሌ እግል ንክተብ።’’ ‘“ያኪ ሕደገነ ኢገብእ፣ አነ ክእኒታት ይእትከበቱ። እግል ትክተብ ሐቆ ሐዜከ ዲብ እለ እንዴ ገብአከ ታብዕ፡ ሐቆሀ ሐርብ ህዬ እንዴ ትሰአልከ ሐብሬ ትጀምዕ።’’ “…ብዕድ ኢኮን’’ ትከሐደ ምስልዬ ዐሊ። “መበገስነ ኢተሐልበብ ቱ። አባይ አካን ቅያደቱ ክምተ መትሸካኩ ሰበት ኢተርፉ ህለ ለልትበሀል ስለሕ እግል ልወጅህ እታቱ። ጥያራትመ እግል ልዝበጣቱ ለንታኬ። ዕንታትነ ዲብ እንረኤ እት ክእነ ላቱ አካናት አዳም ኢነኣቴ። እግል መጀለት ዲብ ትብል ዲብ ብቆት እግል ትእቴ!…’’ ‘’ዐሊ እንዴ ኢረዴ ትከበቴኒ። ለሐርብ አምበተ አስክ ተምም ፈርሀቱ ዲብዬ እብ ብዙሕ አግቡይ ሸርሐ እዬ፡ አይወ እብ መንገፎዬ ትሻቀለ።’’ እለ ህግየ እለ መርዒት ዐሊ ኢብርሂም እግል ብዕዳም ለትሽህድ መስለኒ። ጳውሎስ ምነ ታውቅ እቱ ለዐልኮ ሕሳብ እንዴ አትሐሶሰ ድግሙ አተላለ። እብ አቅሹን ትንከር ድግሙ ህዬ ዲብ ደብር ኢተሐልበብ ፈገርነ። ደብር ኢተሐልበብ እስትራተጂያይ ደብር ቱ። ዲብ ንቅረቱ እንዴ ፈገርከ እንክር ምፍጋር ጸሓይ ዶል ተአቀምት ኦስ እት ገብእ አስክ ጋድሞታት ናሮ ለአርኤ። እብ እንክር ምውዳቅ ጸሓዩ ህዬ ሕሊል ሕዳይ ህለ። ምን መሓዝ ሕዳይ አስክለ ደብር ለትፈግር ሐቴ ቀጣን ገራቢት ሌጠ ህሌት። መከረዪትመ ህታተ። ለተርፈ ብለቅ ወጸድፍ ቱ። ሙናድል ዐሊ ወስታፋቱ ወኦፐሬትራቱ ዲብ እሊ ለትበሀለ መርከዝ ተውጅህ እግል ልፍገሮ ቶም ዮም 16 ማርስ ሐቆ አዝህር ለትበገሰው። እብ መካይን አስክለ ናይ በዲር ድፍዓት ጀብሀት ነቅፈ ሐቆለ ሄረረው ህዬ፡ ምን መካይን እንዴ ትከረው እብ እገሮም እግል ፍዴል’ፐ’ እንዴ ትጸገዐው ስከት-ስከት አስክ ሕሊል ሕዳይ አድሮረው። ኢተሐልበብ፡ ዲበ ምህም ናይ ደንጎበ ሰነት 1979 ለገብአ ህጁም ጀብሀት ነቅፈ ድቁብ ሐርብ ለገብአ እተ አካንተ። ዲበ መደት ለሀ ኢተሐልበብ እግል ትጽበጥ እብ ሕሊል ሕዳይ እንዴ መጽአከ ለገብአት ጀርቤ ክምሰል ኢትሰርገለት፡ ሽሂድ ኢሰያስ ተወልደብርሃን (ወዲ ፍላንሰ) ለመረሐ ወሕደት ምን ግረ እብ ጋድሞታት ናሮ እንዴ ጠዌትቱ እለ አካን እለ እግል ትጽበጠ ለቀድረት። ዐሊ ዲብ ርሽመት እሊ ታሪካይ ደብር እንዴ ገብአ፡ ዐመልየት መደውሻሽ ናደው እዝ እግል ልምረሕ ሄራሩ አተላለ፣ ዐሊ እበ ረያይም እገሩ ዲብ ለአሳድር ለሄራር ሴመ ኢረአ እቱ። ዐሊ ለብእቶም ሙናድሊን እት እግር

ገበዮም ብዙሕ ሕካያት ናይለ ባካት ለሀይ ዲብ ልትናወሎ እንዴ ኢልትአመሮም ሕሊል እንዴ ትከረው ዲብ ሕግስ ኢተሐልበብ ትጸገዐው። ለባካት እብ ሙናድሊን ምሉእ ዐለ። ከላሽናት፡ ብሬናት፡ አርበጂታት ወብዕድ ጽዋር፡ ክምሰልሁመ አግዱር፡ ጀሪካን መቅሎ ወሳውሪታ ሽነጥ ራድኢት ወለመስሉ ለረፍዐው ሙናድሊን ኬን ወእንሰር ዲብ ልብሎ ልትረአው። ዲብለ ባካት ለዐለት ብርጌድ ክምሰል ተአከበት፡ ናደው እዝ እግል ልደውሸሽ ምስዳር እግል ትትነሰእ ክምቱ እብ ቃእድ ብርጌድ ተኽሌ ክፍላይ (ማንጁስ) ሸርሕ ተሀየበ። ለወክድ ሐላይል ወአወድግ እብ ጣቅዒት ወዕላላት ትበለሰ። በርናምጅ ትሸረሐ፡ ናይ መደጋግ ወገያደት ፊናታት ተሀየበ። ዝክር ሹሀደእ ወዐውቴ እግል ገቢል ክምሰል ተመየ፡ ብርጌድ ሕድ ዲብ ተሐቅፍ ሕድ ሰዐመት። ቃእድ ክፈል ጄሽ

61 ዐሊ አብርሂም፡ ስታፋቱ እንዴ ሰርሰረ ማሲ ምድር ለቀጣን ወሐቴ ገራቢት ኢተሐልበብ እንዴ ጸብጠው ዲብ ንቅረተ ሻንን ደብር ፈግረው። “ላሊ እብ ግዲደ ለናይ ዜሮ ሳዐት ዲብ ንታኬ ትመዬነ። እትሳል ለልትበሀል ይዐለ። መስኩበት ለዐሽለ እተ ላሊ ዐለት፡ ’’ ልብል ጳውሎስ። ዲብለ ረያም ሃድአት ላሊ፡ “ዐሊ ኢብርሂም፡ እብ ሰበት ጀብሀት ነቅፈ ሚ ዝክርያት ልትካየል እሉ ዐለ ገብእ?’’ ለልብል ሰኣል ዲብ ደሚርዬ መጽኤኒ። በሊስ ናይ እሊ ሰኣል እሊ፡ ምን ድግም ኮሎኔል ጋይም ተስፋሚካኤል ረከብኩዎ። ጀብሀት ነቅፈ ዲብ ሰነት 1979 ትትአሰስ እት ህሌት ዐሊ ኢብርሂም ቃእድ ብርጌድ 51፡ ጋይም ህዬ ናይለ ጀብሀት መስኡል ስለለ እንዴ ገብአው አስክ መደውሻሽ ናደው እዝ እብ ሕበር ለሸቀው መልሂት ቶም። ‘’ምስል መለሀዬ ዐሊ ጀብሀት ነቅፈ ምን ትትአሰስ አስክ 1988፡ መደውሻሽ ናደው እዝ፡ ለትፈናቴነ እቱ ወክድ ሰኒ ሐጪር ቱ። ሰማን ሰነት እብ ግዲደን ምስል አተንፈስነ፡ ምስል ሐሰብነ፡ ምስል ነበርነ እግል ኢበል እቀድር፡ ’’ ልብል ጋይም።

ኤረትርየ ሓዳስ